ڈوڈہ ضِلہٕ چھُ جۆم تہٕ کٔشیٖر مَنٛز جۆم دیوژن کہِ مشرقی حصس مَنٛز اَکھ ضِلہٕ۔ یہِ ضِلہٕ اوس ۲۰۰۸ء مَنٛز ترن ضِلن مَنٛز بٲگرونہٕ آمُت، یَتھ مَنٛز ڈوڈہ، کشتواڑ تہ رامبن آے الگ الگ ضِلہٕ بَناونہٕ۔ از چھ یِم ترشوٲنؠ ضِلہٕ چناب وٲدی ناو سٟتؠ زاننہٕ یِوان.

ڈوڈہ ضِلہٕ
لوکُٹ ناوDOD
مُلُکہِندوستان
رازدٲنؠڈوڈہ
اِنتِظٲمی حِصَس مَنٛزجۆم حِصہٕ
وَقٕت زوٗنعالمی وَقٕت +05:30
جغرٲفی نۄقطہٕ33°8′45″N 75°32′52″E، 33°6′3″N 75°38′59″E
آبٲدی409٬936
سَرحَد رَلاناَنَنت ناگ ضِلہٕ، چامبا ضِلہٕ
رۄقبہٕ2٬625 چَکور کِلومیٖٹَر
وؠب سایِٹhttp://doda.gov.in

انتظامیہ اؠڈِٹ

ضِلس مَنٛز چھِ 18 تہٕ تہل: ٹھاٰٹِھرِی، بھدرواہ، ڈوڈہ، مہلا، بھاگواہ، عصر، بھالا، گنڈنا، مرمت، قاہرہ، گندو (بھیلسا) ، بھیلا ، ہِندوستان بغلا, چیرا، چیلی پنگل، پگسو تہِ کاشیگارھ۔[1]

آب و ہوا اؠڈِٹ

علاقہٕچ آب و ہوا چھُ نہٕ اکہٕ شکلہِ مَنٛز آسان تہٕ اَتھ ارتفاعس مَنٛز چھِ واریاہ مختلف تغیرات۔ یہٕ علاقہٕ چھُ عام طورس پؠٹھ معتدل تہٕ سب ٹروپیکل آب و ہوا سٟتؠ لطف اندوز گژھان۔ ضلعک آب و ہوا چھُ تَقریٖبَن خشک تہٕ بارش چھِ کم۔ درجہ حرارت چھُ جایہٕ پؠٹھ جایِ مختلف آسان۔ رامبان تہٕ ڈوڈہ تہنز چھ گرم، ییلہٕ زن ڈیسہ ویلی، تہزیل بھگواہ، گنڈنا، پڈڈر، مرواہ تہِ واروان چھ سالک پانژہ چھ مہینن تام برفس سٟتؠ پابند آسان۔ گرمی چھ عام طور پٲنٹھ بارشٕچ کمی۔ تَقریٖبَن تمام علاقن مَنٛز چھُ ژمن مَنٛز برف باری گژھان، یا تہٕ اعلی علاقس مَنٛز یا نچلن علاقو مَنٛز بارش کس طورس پؠٹھ۔ منسون چھ جُلَے پؠٹھ سَتَمبَر تام غالب۔ ڈوڈا ضِلس مَنٛز چھ جُلَے تہٕ سَتَمبَر دوران شدید بارش۔ اوسط سالانہ بارش چھ 926 ملی میٖٹَر تہٕ برف باری چھُ تَقریٖبَن 135 ملیمیٹر۔

تَوٲریٖخ اؠڈِٹ

ڈوڈہ ضٕچ آبادی چھِ باقٕے أندؠ پٕکؠ کین ضِلن ہنٛد مقابلس مَنٛز پیچیدٕ، امہٕ ہنٛز واریاہ متنوع آبادی کہ وجہ سٟتؠ۔ ماضی مَنٛز، ڈوڈہ اوس سارازی آبادی ہنٛدس ذریعہٕ زیٛادٕ تر آباد آمُت، گوٚو کشمیر تہٕ باقی آس پاسک علاقن سٟتؠ لوکن یہاں آباد گژھن شۆروٗع۔[2][3] تمن آو ڈوڈہ نام دِنہٕ افیون پلانٹ کہِ وجہ سٟتؠ، یُس مُقٲمی زبانس مَنٛز ڈڈی کہٕ ناوٕ سٔتؠ زاننہِ چھُ۔ کشمیری آبادیو کوٚر 17مہ تہٕ 18مہٕ صدی مَنٛز اَتھ مَنٛز آباد۔[4] سومنترا بوس چھُ ونان زِ دیگر جگن پؠٹھ فیوڈل طبقن ہنٛد ذریعہٕ دباؤو کوٚر لوکن ڈوڈہ، رامبان تہٕ کیشٹوار ضلعن مَنٛز راغب۔[5]

ڈوڈہ ضِلہٕ چھُ قدیم شہزادٕتٕکؠ کیشٹوار تہٕ بھادرواہس پیٹھہٕ تیار کرنہٕ آمت علاقن پؠٹھ مشتمل، یم دۄنوٕیو جموں و کشمیرس مَنٛز شہنشاہی ریاستس مَنٛز 'اوڈھمپور' کہ ناو سٟتؠ اَکھ ضلعی حصہٕ بنیو۔[6]

جموں و کشمیرس مَنٛز ڈوڈہ ضِلس چھُ مختلف حکمرانن تہٕ خاندانن ہنٛد افسانن تِہ داستانن سٟتؠ اَکھ طویل تاریخ۔ ریاستی ریونیو ڈیپارٹمنٹ کہِ ریکارڈ کہٕ مطٲبق، ضلعن کوٚر پننِس ناوٕ ڈوڈا مَنٛز پننہِ ہیڈ کوارٹرز پیٹھہٕ، یۄس مولٹن کہَن مائیگرن، اَکھ برتن ساز سٟتؠ نامزد۔ کیشٹوارک اَکھ قدیم حکمرانن کوٚر تیمس اَتھ علاقس مَنٛز آباد تہٕ اَکھ برتن فیکٹری قٲیِم کرنہٕ خٲطرٕ قائل۔ وقتس سٟتؠ سٟتؠ، دیڈا کہِ ناوٕ ٲس ڈودا بناونہٕ آمت۔[7]

ڈوڈچ ابتدائی تٲریخ چھِ نہٕ اچھی طرح دستاویزی، کیشٹوار کس حکمرانن متعلق چھُ کم مورخین دستیاب۔ آبادکاری ہنٛد رپورٹس چھِ یہٕ ظٲہر کران زِ اَتھ علاقس مَنٛز ٲس مختلف گروپن سٟتؠ حکومت کرنہٕ آمت یمن مَنٛز رانا، راجہ تہٕ آزاد سربراہن ہنٛدٕ درمیان وَقٕت وقتس پؠٹھ، بشمول جرارال رام، کٹچ راجا، بھاؤس منہاسس، چیب، ٹھاکرس، وانیس تہِ گاکرز شٲمل۔ 1822 عیسوی مَنٛز، مہاراجہ گلاب سنگھن فتح کر دوڈا تہٕ یہٕ بنیو کیشٹوار ریاستک سرمائی دارالحکومت۔[8]

ڈوڈہ قلعہٕ اوس ضلعچ تٲریخس مَنٛز اہم تہٕ یہٕ ٲس جمو صوبس مَنٛز ستر قلیاتن مَنٛز اَکھ، مصنف ثاقب خان سنگھ بلووریا کہ مطٲبق۔ قلعہٕ کٔر تھنڈرک دفتر تہٕ ہتھیارن تہِ خوراکک اناج خاطرٕ ذخیرہٕچ جگہ فراہم۔ یہِ قلعہٕ اوس بھادرواہ راجاسن ہٕنٛدس ممکنہ حملن کھوتہٕ بچاونہِ خٲطرٕہ تہٕ بناونہٕ آمت۔ قلعہٕ اوس نہٕ بیکٕن اینٹوں سٟتؠ بناونہٕ آمت تہٕ امچ دیوار ٲس ژور فٹ چوڑائی تہِ ژوٹھ پؠٹھ پندرٕ فِٹ اونچائی، تہند کونن مَنٛز گنبدس پٲنٹھ ٹاور۔ قلعہٕ آو 1952 مَنٛز ڈھاونہٕ تہٕ 2023 تام، گورنمنٹ بوائز ہائر سیکنڈری سکول چھُ امک مقام پر قبضہ کران۔[9]

انگلش مسافر جی ٹی وِگن کوٚر 1829 مَنٛز ڈوڈہس مَنٛز دورہ تہٕ تیم دیسٹرکٹس مَنٛز پننہٕ سفرچ وضاحت۔ سُہٕ چھُ اَکھ گہری تہٕ پتھریلی نولاہس مَنٛز سفر کرنُک ذکر کران یۄس چناب دریائے سٟتؠ ملان چھِ، [نیچے الفا 1] تہِ پتہٕ ہیمالیاس مَنٛز اَکھ خطرناک پلس پؠٹھ دریٲےس پار کرُن۔ وِگن لیکھنٔچ ڈوڈہس مَنٛز پل، اَکھ مضبوط رسی یُس اَکھ کنارے پؠٹھ بیٛاکھ پٔتھرٕ چھُ، پتھرن پؠٹھ بند۔ رسی پؠٹھ اوس لکڑی ہُنٛد اَکھ ڈھانچہٕ لگٲوِتھ تہٕ اَتھ پؠٹھ ٲس مزید رساں بند، یم ڈانچہِ ہینز پیٹھہٕ پؠٹھ حرکت کرنک اجازت دیوان۔ تیم کوٚر بیٛاکھ قسمک پل تہٕ ملاقات، یۄس پتھ پیتھ پار گژھتھ، یَتھ چھوٹی رسیو سٟتؠ بناونہٕ آمت، یم چھِ کُلؠ کٹہٕ سٟتؠ بند تہِ اَکھ موٹی ریچھس مَنٛز بنے۔ ہینگنگ رپس ٲسٕتؠ مدد خٲطرٕہ فراہم کرنہٕ آمت۔[7][9]

یہٕ علاقہٕ ییتھ مَنٛز بھدرواہک تہسل شٲمل چھُ آسان چھِ 10 مہٕ صدی پیٹھہِ وٲل اَکھ طویل تاریخ۔ 1846 مَنٛز، برطانوی حکومت، لاہور دربار، تہٕ جموں کے راجہ گلاب سنگھس درمیان امرتسار معاہدن پتہٕ بنیو ڈوڈہ تہِ کیشٹوار نو تشکیل شدہ جمو و کشمیر ریاستُک حصہٕ۔ بھادرواہ اوس گۄڈنیُٛک 15 انتظامی اکائیو سٟتؠ اَکھ شہزادی تہٕ کلہن ہنٛد راجٹرانگنی پیٹھہٕ چھُ اَکھ ریکارڈ شدہ تٲریخ۔ بھادرواہٕ رِیاسَتھ ٲس 15 مہِ صدی مَنٛز بلوار کہِ بالوریا خاندان کہٕ اَکھ سیکونُک ذریعہِ قٲیِم آمُت۔ پتہٕ گوو یہٕ چیمب کہ راجہٕ سٟتؠ حکومت یوتتھ تام زِ 16 مہٕ صدی مَنٛز راجا ناگپل گٲی حکمران۔ بھادرواہ اوس پتہٕ ناگپال کہِ اولادن سٟتؠ حکومت کران یوتتھ تام زِ یہِ اوس کِشٹوار راجہ سٔتؠ قبضہٕ آمُت کرنہٕ۔ یہٕ بنیو 1821 مَنٛز چامبا ہٕنٛدس حصہٕ تہٕ 1846 مَنٛز آو جمو دربارس منتقل۔ اَتھ وقتس دوران، بھادرواہ اوس فوجی انتظامہٕ سٟتؠ لیبل کر کرٕن مقرر۔ بھادرواہ جاگیر آو پتہٕ جمو کہ راجہ امر سنگھس تہٕ پتہً پننس سٕندِس سُندٕ سِندؠ راجا ہری سنگھن دیُت۔ ییلہٕ راجہ ہری سنگھ 1925 مَنٛز جے اینڈ کے مہاراجہ بنیو، تمن کوٚر پنن جاگیر تحلیل تہٕ 1931 مَنٛز کوٚرن بھادرواہ اُدھمپورک تہسل۔[10]

1948 مَنٛز، گۄڈنیُٛک اُدھامپور ضلع اوس موجودہ اَدھاام پور ضلعی مَنٛز تقسیم کرنہٕ آمت، ییتھ مَنٛز اِدھوامبور تہٕ رامنگر تہہٕ تہِ تہندؠ تہؠ، تہو 'ڈوڈہ' ضلس مَنٛز رامبان، بھادرواہ، ٹھاٰٹِھرِی تہُن کیشٹوار تہنز تہٲدٕ ٲس۔[11]

2006 مَنٛز، رامبانس آو آزاد ضِلس مَنٛز تبدیل کرنہٕ تہٕ موجودہ ڈوڈہ ضلعی ہنٛد مشرقس پؠٹھ پہاڑی علاقہٕ اوس کیشٹوار ضلس مَنٛز الگ کرنہِ آمت۔ باقی علاقن مَنٛز چھِ کیشٹوارس مَنٛز کٔرِتھ ڈوڈہ تہٕ اصلی بھادرواہ شٲمل، یم پَتہٕ ترٛیٚو تہسلس مَنٛز تقسیم چھُ۔[11][12]

1990 کس دہائی مَنٛز، ملیٹنٹ تنظیمن ہنٛد ذریعہٕ ہندوؤں ہنٛد دباؤ کس بارس مَنٛز مختلف واقعاتن ہنٛز اطلاع دیٛت۔ بڑھہٕ آمت دہشت گردی ہنٛد جوابس مَنٛز، حکومتی حکامن کوٚر مختلف دیہاتن مَنٛز دیہی دفاع کمیٹی (VDC) تشکیل۔ تاہم، VDC ممبرن ہنٛد جرائمک سرگرمی مَنٛز مشغول گژھنک کنہہ رپورٹس گو ماضی مَنٛز تہٕ رپورٹ۔ کرادا وٲل اَکھ گاؤںس مَنٛز، وی ڈی سی ممبرانن کوٚر مبینہ طور پٲنٹھ ژور مسلمانن قَتٕل۔ یہٕ واقعہٕ کوٚر دہشت گرد تنظیمن VDCs حمایت کرن وٲلین پؠٹھ نشانہ بنٲو، یمن ہنٛد خیال اوس زِ تم چھِ مسلم مخالف۔ 1990 کس دہائیہٕ پتہٕ، دہشت گردن تہٕ وی ڈی سیو ہنٛد ذریعہٕ قتلک واریاہ واقعاتن ہنٛد اطلاع دیوان چھُ۔[13]

مذہب اؠڈِٹ

ضِلس مَنٛز چھُ 53.82 فیصد مسلم اکثریت، یمن مَنٛز ہندو 45.77 فیصد آبادی چھِ آسان تہٕ باقی چَھ عیسائی، سکھ، بدھ مت تہِ جینن پؠٹھ مشتمل۔[14]

ڈوڈہ ہٕنٛز سوسائٹی چھ تمام مذاہبن ہُنٛد مرکب ییتھ مَنٛز ہندو تہٕ مُسلمان دوٛن اہم کمیونٹی چھِ۔ 2011 کس مردم شمٲری رپورٹس مطٲبق چھُ مسلمانن تہٕ ہندوؤں درمیان آبادی ہنٛد تناسب تَقریٖبَن 55:45۔ خطس مَنٛز چھِ مُسلمان زیٛادٕ تر نسلی کشمیری تہٕ ثقافتی تہِ لسانی طورس پؠٹھ چھُ کشیرک لوکن سٟتؠ جڑان۔[4][15]

انتظامیہ اؠڈِٹ

انتظامی طورس پؠٹھ چھُ ضِلس مَنٛز 406 دیہات۔ ڈوڈہ ضِلہٕ چھِ ترٛیٚو ذیلی ڈویژنن مَنٛز تقسیم کرنہٕ آمت۔ یہٕ چھِ ڈوڈہ، تھتھری، بھادرواہ تہٕ بھیلیس (گاندھو) ۔ اَتھ مَنٛز چھِ 18 تہل۔[16]  

سیاست اؠڈِٹ

ڈوڈہ ضِلس مَنٛز چھِ ترٛیٚو اسمبلی حلقہٕ: بھادرواہ، ڈوڈہ تہٕ ڈوڈہ مغرب۔[17][18]

حَوالہٕ اؠڈِٹ

  1. "Statement showing the number of blocks in respect of 22 Districts of Jammu and Kashmir State including newly Created Districts" (PDF). Jammu and Kashmir Revenue Department. Government of Jammu and Kashmir. Archived from the original (PDF) on 10 September 2008.
  2. "Sarazi: Endangered Language of the Chenab Valley".
  3. "Story of Doda misunderstood by Kashmir". Greater Kashmir ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). 13 March 2015. Retrieved 6 September 2019.
  4. 4٫0 4٫1 "Mini Kashmir". Kashmir Life ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). 11 January 2011. Retrieved 6 September 2019.
  5. "Sarazi: Endangered Language of the Chenab Valley". Sahapedia ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 6 September 2019.
  6. "About Doda District". Jammu Redefining. Archived from the original on 17 March 2016.
  7. 7٫0 7٫1 CT, News Desk (1 February 2023). "The lost history of Doda" (in en). The Chenab Times (Doda, Jammu and Kashmir). https://thechenabtimes.com/2023/02/01/the-lost-history-of-doda/. Retrieved 2 February 2023. 
  8. "History | District Doda | India". National Informatics Centre. Doda Administration. Retrieved 2 February 2023.
  9. 9٫0 9٫1 "Doda: Brief History, Places of Attraction". The Dispatch. 19 April 2019. Archived from the original on 2 February 2023. https://web.archive.org/web/20230202044608/https://www.thedispatch.in/doda-brief-history-places-of-attraction/. Retrieved 2 February 2023. 
  10. Maini, K D (6 February 2016). "Past, present of Doda". Daily Excelsior. https://www.dailyexcelsior.com/past-present-of-doda/. Retrieved 2 February 2023. 
  11. 11٫0 11٫1 "District profile". Krishi Vigyan Kendra, Doda. Archived from the original on 9 October 2016. Retrieved 23 October 2016."District profile" آرکایو کۆرمُت 2023-03-29 بذریعہ ویے بیک مَشیٖن.
  12. "8 New Districts in JK, 13 New Tehsils". Greater Kashmir. 7 July 2006.
  13. Joshi، Rajesh (17 Aug 1998). "Slow Death in Doda". Outlook. Retrieved 20 Jun 2020.
  14. "District Census Handbook: Doda" (PDF). Directorate of Census Operations, Jammu & Kashmir, 2017.
  15. "Untitled Document". fathom.lse.ac.uk. Archived from the original on 15 July 2020. Retrieved 6 September 2019.
  16. Creation of new Administrative Units in the State (PDF). Government of Jammu and Kashmir. 16 July 2014.
  17. "Jammu gets 6 new assembly constituencies, 12 segments reserved for STS, SCS". 5 May 2022.
  18. "ERO's and AERO's". Chief Electoral Officer, Jammu and Kashmir. Archived from the original on 22 October 2008. Retrieved 28 August 2008.