جَواہَر لال نِہروٗ

گۄڈنِیُک ہِندوُستأني ؤزیٖر اعٔظم

جَواہَر لال نِہروٗ (ہِندی: [ˈdʒəʋɑːɦəɾˈlɑːl ˈneːɦɾuː] (About this soundبوٗزِو)، जवाहरलाल नेहरू)،[1] یُس چھُ پَنٛڈِت نِہروٗ یا چاچا نِہروٗ ناوَن سٟتؠ تہِ زاننہٕ یِوان اوس اَكھ ہِندوستٲنؠ سِیاسَتھ دان، ؤکیٖل، أدیٖب تہٕ 1947 پؠٹھٕ 1964 تام گۄڈنیُٛک ہِندوستأنؠ ؤزیٖرِ اَعظَم۔ سُہ اوس وُہمہِ صٔدی یَس مَنٛز ہِندوستٲنؠ آزادی تٔحریٖکہٕ سُنٛد اَکھ سؠٹھا بۆڈ رَہنُما۔[2][3] نِہروٗ اوس 1929-1930 تہٕ 1936-1937 ہِندوستٲنؠ قومی کانٛگرٛیس سُنٛد صَدٕر تہٕ کٔر ہِندوستٲنؠ جَنٛگہِ آزادی مَنٛز اَنٛگریٖزی حۆکوٗمَتھ خَلاف مَہاتما گانٛدھی سٟتؠ تٔحریٖک۔

جَواہَر لال نِہروٗ
जवाहरलाल नेहरू
1947 تَصویٖر
گۄڈنیُٛک ہِندوستأنؠ ؤزیٖرِ اَعظَم
دَفترَس مَنٛز
15 اَگَست 1947 – 27 مے 1964
بادشاہجورج شیٚیُم
(26 جَنوَری 1950 تام)
صَدٕرراجینٛدر پرَٛساد
سَرویپَلی رادھاکرِشنَن
Governor Generalلوٗوِس ماوٗنٹبیٹَن
چَکرَٛوَرتی راجَگوپالاچاری
(26 جَنوَری 1950 تام)
نٲیِبوَلَبھ بھای پَٹیل
(1950 تام)
سٲبِقہٕمَنصَب آو بَننہٕ
سُے، اِنتِظٲمؠ کونسلُک نٲیِب صَدٕر
جانِشیٖنگُلزاری لال نَنٛدا (Acting)
ؤزیٖرِ دِفاع
دَفترَس مَنٛز
31 اۆکٹوبَر 1942 – 14 نَوَمبَر 1942
سٲبِقہٕوی کے کرِشنا مینَن
جانِشیٖنیَشوَنٛت راو چَوَن
دَفترَس مَنٛز
30 جَنوَری 1957 – 17 اَپرِٛل 1957
سٲبِقہٕکیلاش ناتھ کاٹجوٗ
جانِشیٖنوی کے کرِشنا مینَن
دَفترَس مَنٛز
10 پھَروَری 1953 – 10 جَنوَری 1955
سٲبِقہٕاین گوپال سوٛامی اَیَنٛگَر
جانِشیٖنکیلاش ناتھ کاٹجوٗ
ؤزیٖرِ خَزانہٕ
دَفترَس مَنٛز
13 پھَروَری 1957 – 13 مارٕچ 1957
سٲبِقہٕتِرُویلور تھَتای کرِٛشنَمَچاری
جانِشیٖنمورارجی دیسای
دَفترَس مَنٛز
26 جُلَے 1956 – 30 اَگَست 1956
سٲبِقہٕچِنٛتامَنہِ دوٛارکاناتھ دیشمُکھ
جانِشیٖنتِرُویلور تھَتای کرِٛشنَمَچاری
ؤزیٖرِ خارِجہٕ
دَفترَس مَنٛز
2 سِتَمبَر 1946 – 27 مے 1964
سٲبِقہٕمَنصَب آو بَناونہٕ
جانِشیٖنگُلزاری لال نَنٛدا
اِنتِظٲمؠ کونسلُک نٲیِب صَدٕر
دَفترَس مَنٛز
2 سِتَمبَر 1946 – 15 اَگَست 1947
بادشاہجورج شیٚیُم
Governor Generalآرچِبالڈ ویوَل (20 فَروَری 1947 تام)
لارڈ ماوٗنٹبیٹَن (21 فَروَری 1947 پؠٹھٕ)
سٲبِقہٕمَنصَب آو بَناونہٕ
جانِشیٖنمَنصَب آو مِٹاونہٕ
سُے، ہِندوستانُک ؤزیٖرِ اَعظَم
پارلؠمَنٛٹ رُکُن، لوک سَبھا
دَفترَس مَنٛز
17 اَپرِٛل 1952 – 27 مے 1964
سٲبِقہٕحَلقہٕ آو بَناونہٕ
جانِشیٖنوِجَے لَکشمی پَنٛڈِت
حَلقہٕپھوٗلپُر, اُتَر پرَٛدیش
Member of the Constituent Assembly of India
دَفترَس مَنٛز
9 دِسَمبَر 1946 – 26 جَنؤری 1950
سٲبِقہٕمَنصَب آو بَناونہٕ
جانِشیٖنمَنصَب آو مِٹاونہٕ
حَلقہٕمُتَحِد صوٗبہٕ
ذٲتی مَعلوٗمات
زامُت(1889-11-14)14 نَوَمبَر 1889
اِلله آباد, جۆنوٗبی مَغرَبی صوٗبہٕ, اَنٛگرٛیٖزؠ ہِندوستان
(اَزُک اُتَر پرَٛدیش, ہِندوستان)
موت27 مٔیی 1964(1964-05-27) (ؤری 74)
دِل، ہِندوستان
مَرنُک سَبَبدِلُک دورٕ
دَفَنشانٛتِوَن
سِیٲسی جَماعتہِندوستٲنؠ قومی کانٛگرٛیس
شٔریٖکِ حَیات
(m. 1916; died )
بَچہِاِنٛدِرا گانٛدھی
مول موجپَنٛڈِت موتی لال نِہروٗ
سوَروٗپ رانی نِہروٗ
رِشتہٕ دارنِہروٗ–گانٛدھی خاندان
طالبِہ علِمTrinity College, Cambridge (BA)
Inner Temple (Barrister-at-Law)
پییشہ
  • وَکیٖل
  • أدیٖب
  • سِیاسَت دان
انعامبھارَت رَتَن (1955)
دَستٕختھ
باقٕے ناوsee article

کانٛگرٛیسکِس 1929 لوہوٗر سَبایہِ مَنٛز کۆر تٔمؠ اعلان زِ کانٛگرٛیسُک مَقصَد اوس "پوٗرنٔہ سوَٛراج" (ہِندی: پوٗرٕ آزادی) تہٕ 26 جَنؤری آسہِ آزادی دۄہ تہٕ کۆر تَتھ وَقتُک ہِندوستٲنؠ جَنٛڈٕ کھَرٕ۔ اِجلاسہِ پَتہٕ بَنیٛوو سُہ تٔحریٖکہِ آزادی سُنٛد اَکھ اَہَم رَہنُما۔[4][5] 1929-1931 اَس مَنٛز لیچھِ تٔمؠ بَننہٕ وول ہِندوستٲنؠ قومَس تہٕ کانٛگرٛیسَس باپَتھ اِقتِصٲدی پالسی تہٕ ژۄداہ بُنؠ یٲدی حَق۔[6][7][8][9] یِم آیہِ 1931 کانٛگرٛیس اِجلاسَس مَنٛز اعلان کَرنہٕ۔[10][11] اَنٛگریٖزی حۆکوٗمتَن سوٗز تٔمِس نَو لَٹہِ جیل۔[12][13] جیلَس مَنٛز لیچھِ نِہروَن کِتاب، مشلَن: 'دَ ڈِسکَوَری آف اِنڈیا' (ہِندوستانٕچ تَلاش)[14] تہٕ "گلِمپسیس آف وَرلڈ ہِسٹَری" (دُنؠ یا سٕنٛز تَوٲریٖخ سٕنٛزٕ نَظَر)۔[15][16]

ہِندوستانَس میٖجہٕ 1947 اَس مَنٛز آزادی۔ 1951-1952 اِنتِخاب زیٛوٗن کانٛگرٛیسَن تہٕ نِہروٗ بَنیٛوو ؤزیٖرِ اَعظَم۔[17] تٔمؠ کٔر ؤزیٖرِ اَعظَم بٔنِتھ ہِندوستانَس مَنٛز ساینَس، ٹیکنۄالوجی، غٲر مَذہَبِیَت، جۆمہوٗرِیَتھ، سَماج واد[18] تہٕ اِنسٲنؠ یَتھ مَنٛز تَرقی۔ تٔمؠ کٔر اِنڈیَن اِنسٹیٖچیٛوٗٹ آف ٹیکنالَجی، آل اِنڈیا اِنسٹیٖچیٛوٗٹ آف میڈِکَل ساینٛسَز، اِنڈیَن اِنٛسٹِچیٛوٗٹ آف مینیجمینٛٹ تہٕ نیشنَل اِنٛسٹِچیٛوٗٹ آف ٹیکنالَجی تَشکیٖل۔[19] ؤزیٖرِ خارِجہٕ بٔنِتھ نِہروٗ اوس غٲر وابَستہٕ تٔحریٖک سُنٛد رَہنُما۔[20][21]

اَگَرچہِ تٔمؠ سٕنٛزِ وَزارتَس مَنٛز ہور ہِندوستان چیٖنَس خَلاف 1962 جَنٛگَس مَنٛز توتہِ اوس سُہ پَننِس زِنٛدَگی یَس مَنٛز سؠٹھا مَشہوٗر،[22][23] مَگَر تٔمؠ سٕنٛزٕ اِقتِصٲدی پالسی یَن پؠٹھ چھِ وارِیاہ بَحَث گٔمَژٕ تہٕ یێمؠ سٕنٛز چھِ سؠٹھا کٕٹھ کَڈنہٕ آمَژٕ۔[24][25][26][27] نِہروٗ چھُ جَدیٖد ہِندوستان بَناوَن وول ماننہٕ یِوان[28][29][30] تہٕ تٔمؠ سُنٛد ؤہرٕ وود 14 نَوَمبَر چھُ ہِندوستانَس مَنٛز "شُر دۄہ" آسان۔[31][32][33]

اِبتِدٲیی زِنٛدَگی تہٕ پیشہٕ اؠڈِٹ

 
نِہروٗ–گانٛدھی خاندان: بِہِتھ، کھوورٕ پؠٹھٕ: سوَٛروٗپ رانی نِہروٗ، موتی لال نِہروٗ، کَمَلا نِہروٗ؛ کھَرٕ: جَواہَر لال نِہروٗ، وِجَے لَکشمی پَنٛڈِت، کرِٛشنا نِہروٗ ہَٹھیٖسِنٛگھ تہٕ رَنجیٖت سیٖتارام پَنٛڈِت

خاندان اؠڈِٹ

نِہروٗ خاندان اوس کٔشیٖرِ پؠٹھٕ آمٕتؠ۔ جَواہَرُن بُڈؠ بَب گَنٛگا دھَر نِہروٗ اوس دِل شَہرُک کوتوٲل۔ گَنٛگا دھَر موٗد 1861 مَنٛز۔ 1857 بَغاوتہٕ پَتہٕ گٔیہِ تِم آگرٛا۔ نِہروٗ سُنٛد بۆڈ پیٔتٕر بَنٛسی دھَر نِہروٗ اوس اَکھ ؤکیٖل تہٕ لۄکُٹ پیٔتٕر نَنٛد لال نِہروٗ اوس سَرکارَس خٲطرٕ کٲم کَران۔ تٔمؠ سُنٛد مول اوس اَکھ أمیٖر ؤکیٖل تہٕ پَتہٕ کانٛگریسُک سِیاسَتھ دان موتی لال نِہروٗ تہٕ مٲج ٲسؠ سوَٛروٗپ رانی نِہروٗ۔ زٕ لۄکٕٹؠ بێنہِ أسؠ: بٔڈ واجێنؠ وِجَے لَکشمی پَنٛڈِت تہٕ لۄکٕٹ کرِٛشنا نِہروٗ ہَٹھیٖسِنٛگھ۔[34]

اِبتِدٲیی زِنٛدَگی اؠڈِٹ

جَواہَر لال نِہروٗ اوس 14 نَوَمبَر 1889 اِللّٰه اَبادَس مَنٛز اَکھ کٲشُر پَنٛڈِت خاندانَس مَنٛز زامُت۔[35] تِہٕنٛدؠ مَکانُک ناو اوس آنَنٛد بھَوَن۔[36] یێلہِ اوس نِہروٗ کاہ ؤرؠن ہُنٛد، تٔمؠ سُنٛد اَکھ ٹیٛوٗٹَر فَرڈِنَنٛڈ برُٛکس اوس اَکھ آیرِش تہٕ بیلجِیَن تھِیوسافِسٹ سوسایٹی سُنٛد رُکُن۔ نِہروٗ تہِ گَو سوسایتی یَس مَنٛز دٲخِل یێلہِ اوس سُہ ترُٛواہ ؤرؠن ہُنٛد۔[37][38] اَکھ ہِندوستٲنؠ ٹیٛوٗٹَر تہِ اوس یُس اوس تٔمِس ہِندی تہٕ سَنَسکرٕٛت پَرٕناوان۔[3] یَتھ وَقتَس پٔر تٔمؠ بُدھ تہٕ ہؠنٛدؠ دَرمَن سٕنٛزٕ کِتابہٕ تہٕ تٔمِس "آیہِ ہِندوستٲنؠ تٔہذیٖبٕچ پَتا"۔[39]

تٲلیٖم اؠڈِٹ

تٔمؠ سٕنٛز اِبتِدٲیی تٲلیٖم أسؠ پَننِس گَرَس مَنٛز تہٕ پَتہٕ ہیروو سۆکوٗلَس مَنٛز۔ سُہ گۆو اَکتوٗبَر 1907 اَس مَنٛز ٹرِٛنِٹی کالیجَس مَنٛز دٲخِل۔ تَتؠن پٔر تٔمؠ نیچَرَل ساینسَس مَنٛز عٔلمہِ کیٖمِیا، اَرضِیات تہٕ باٹٕنی۔ پانہٕ پٔر تٔمؠ سِیاسَتھ، اِقتِصاد، تَوٲریٖخ تہٕ اَدَب؛ تہٕ جارج بَرنَرڈ شا، ہَربَرٹ جارج ویلز، جان مینَرڈ کینز، بَرٹرینٛڈ رَسَل، گولڈزوَرتھی لووز ڈِکِنسَن تہٕ میریڈِتھ ٹاونسینڈ سٕنٛدؠ پۆستَکھ۔[40] اَرٕترٕٛہَن ؤرؠن پَتہٕ، ژور سَتَمبَر 1948 اَس، لیٖچھ نِہروٗوَن شا ہَس چِٹھؠ، یَتھ مَنٛز مون تٔمؠ کہِ شا سُنٛد اوس تٔمؠ پؠٹھ سؠٹھا زیٛادٕ اَثَر پیٛومُت۔ چِٹھِ مَنٛز اَکھ حِصہٕ اوس:[41]

ژَتجؠن ؤرؠن برۆنٛہہ، ییٛلہِ أسؠ مےٚ عُمٕر اَرٕداہ ؤری تہٕ اوسُس بہٕ کیمبرِجَس مَنٛز اَنڈَر گریجوٗیٹ، مےٚ بوٗز تُہٕنٛز اَکھ تَقریٖر۔ مےٚ چھُنہٕ تۄہہِ تَتھ پَتہٕ وُچھمُت، نا چھُم تۄہہِ کێنٛہہ تہِ لیٛوٗکھمُت [...] شایَد میٛٲنِس أکِس حِصَس چھُ [تُہٕنٛزٕ کِتابہٕ] پٔرِتھ اَثَر پیٛومُت۔ مےٚ چھُنہٕ پَتا اَگَر یہِ دِیہِ تۄہہِ مَنظوٗری۔

کیمبرِج پؠٹھٕ نیٖرِتھ پۆر تٔمؠ زٕ ؤری اِنَر ٹیمپلَس مَنٛز قونوٗن۔ 1912 اَس مَنٛز بَنییوو سُہ ؤکیٖل۔[3]

وَکالَتھ اؠڈِٹ

اَگَست 1912 اَس مَنٛز آو نِہروٗ واپَس ہِندوستانَس تہٕ اِللّٰه اَباد عَدالَتہِ عٲلِیہِ (ہاے کورٹ) مَنٛز گۆو ؤکیٖل دٲخِل۔ مَگَر تٔمِس اوس تَتنُک ماحول سؠٹھا "سُست" باسان، تہٕ باقؠن ؤکیٖلَن سٟتؠ کَتھ باتھ کَرٕنؠ تہِ أسؠ نا تٔمِس جان لَگان۔[42]

آزٲدی تٔحریٖک اؠڈِٹ

اِنٛگلِستان تہٕ ہِندوستان (1912-1913) اؠڈِٹ

ییٛلہِ اوس نِہروٗ بَرطانَس مَنٛز، سُہ اوس ہِندوستٲنؠ سِیاستَس سؠٹھا دیٛان دِوان۔ ہِندوستانَس واپَس یِنہٕ پؠٹھ نیُٛو تٔمؠ گۄڈنٕچہِ لَٹہِ کانٛگریس میٖٹِنگَس مَنٛز ۱۹۱۲ اَس مَنٛز بانکِپور، بِہارَس مَنٛز حِصہٕ۔ مَگَر تٔمِس لۆگ کہِ میٖٹِنگ أسؠ سِیٲسی جَمٲژ کھۄتہٕ زیٛادٕ سَمٲجی جَماتھ باسان، تہٕ أسؠ اَنٛگریٖزی زانَن وٲلؠن، أمیٖر لُکَن ہٕنٛز جَماتھ۔ گَرَس مَنٛز، تٔمؠ سُنٛد مول موتی لال اوس نہٕ زیٛادٕ حۆکوٗمتَس مُخٲلَفتھ کَران، یێمؠ سٕنٛدِ وَجَہ کِنؠ تِمَن مَنٛز أسؠ بَحَث سَپدان۔[43]

تَمہِ وِزِ اوس ہِندوستٲنؠ سِیاسٔژ مَنٛز دَرمِیٲنی سِیاسَتھ دان گوپال کرِٛشَن گوکھَلے سارِوٕے کھۄتہٕ بۆڈ رَہنُما؛یُس اوس دَپان: "آزٲدی مُتعلِق سونٛچُن چھُ مَژَر"۔ نِہروٗ تہٕ تٔمؠ سٕنٛدؠ طَرَف دار: اینی بێسَنٹ، بال گَنٛگادھَر تِلَک بیترِ أسؠ "شِدَتھ وٲدی" ماننہٕ یِوان۔[36][44][45][46] اَگَرچہِ أسؠ نہٕ تِہٕنٛزٕ نَظَر میلان، توتہِ اوس نِہروٗ گوکھَلے یَس یِزَتھ کَران۔[47]

گۄڈ لۆگ تٔمِس زِ کانٛگرٛیس أسؠ نہٕ کێنٛہہ کٲم کَران، تہٕ پیٛۆو جۆنوٗبی اَفرٛیٖقاہَس مَنٛز مَہاتما گانٛدھی سٕنٛدؠن طٔریٖقَن ہُنٛد اَثَر۔ نَوَمبَر 1913 اَس مَنٛز پۆک گاندھی سَتیٛاگرَہ کَرنہٕ ڈایَن ساسَن ہِندوستٲنؠ مۆزوٗرَن سٟتؠ نٔتالہٕ پؠٹھٕ ٹرٛانٛسوال تام۔ "سَتیٛاگرَہ" (ہِندی: सत्याग्रह) اوس گانٛدھی یُن تٔحریٖک کَرنُک طٔریٖقہٕ یَتھ مَنٛز اوس مارنہٕ وَرٲے تٔحریٖک سَپدان، تہٕ اِرادٕ تہِ اوس میلان۔ یَتھ لَفظُک مَطلَب چھُ ہِندی تہٕ سَنَسکرٕٛت زَبانَن مَنٛز "پٔزِس خٲطرٕ تَحریٖک"۔[48]

گۄڈنیُٛک عٔظیٖم جَنٛگ (1914-1915) اؠڈِٹ

1912-13 سٕنٛدؠ بَلقَن جَنٛگَن مَنٛز اوس یوٗنان، سَربِیا، مانٹینیٖگرٛو تہٕ بَلغاریا مُلکَن یِکہٕ وَٹہٕ تُرکی یَس پؠٹھ حَملہٕ کۆرمُت۔ تِکیٛازِ أسؠ ہِندوستٲنؠ مُسَلمان تُرکی کِس سُلطانَس اِسلامُک خٔلیٖفہٕ مانان تہٕ گۄڈنٕکِس عٔظیٖم جَنٛگَس مَنٛز اوس تُرکی بَرطانَس خٕلاف، مَرکٔزی طاقتَن سٟتؠ لَڑان، اَمہِ کِنؠ اوس نہٕ ہِندوستانَس مَنٛز اِتِحٲدی طاقتَن خٲطرٕ تیٛوٗتاہ سٕہارٕ۔ مُسلِم لیٖگ کِس مظهرُل حَقَن وۆن: "یہِ چھُ اَکھ سؠٹھا خَراب چیٖز؛ کہِ سون خٔلیٖفہٕ چھُ سٲنِس بادشاہَس خٕلاف یۆد کَران"۔[47] نِہروٗ اوس پانہٕ صِرِف فرانس کِس طَرَف، یێمؠ اُک تٔحذیٖب اوس تٔمِس اَصٕل باسان۔[47]

گوکھَلےموٗد ۱۹۱۵ عیٖسوی یَس مَنٛز۔ یَتھ پَتہٕ بَنییہِ "شِدَتھ وٲدی" کانٛگرٛیسَس مَنٛز زیٛادٕ طاقَتھ وَر، تہٕ اینی بێسَنٹ تہٕ بال گَنٛگادھَر تِلَکَن کۆر "ہوم روٗل" اَس کِژھ تٔحریٖک کَرنٕچ کوٗشِش، مَگَر سۄ گٔیہِ ناکام تِکیٛازِ کانٛگرٛیسٕکؠ دَرمِیٲنی (سُرینٛدَر ناتھ بینَرجی بیترِ) رَہنُما أسؠ نہٕ مانان۔[49]

خاندَر تہٕ کانٛگرٛیس (1916-1917) اؠڈِٹ

 
جَواہَر تہٕ کَمَلا ہُنٛد کھانٛدَر دۄہ

نِہروٗ وَن کۆر کَمَلا نِہروٗ وَس سٟتؠ 8 فَرؤری 1916 اَس مَنٛز دِل شَہَر کِس ہَکسَر ہَویلی یَس مَنٛز کھانٛدَر۔[50] سۄ تہِ أس اَکھ دِلہِ روزَن وٲلؠ کٲشِرؠ خاندانٕچ۔[3] یَتھ پَتہٕ گۆو سُہ ہِمالیَہ پَہاڑَن کێنٛہہ ہَفتَن خٲطرٕ۔[51][35]

دَسَمبَر 1916 اَس مَنٛز گۆو تٔمؠ سُنٛد گۄڈنٕچہِ لَٹہِ گانٛدھی سٟتؠ مُلاکاتھ، کانٛگرٛیس کِس لَکھنَو سَبایہِ مَنٛز؛ توتہِ اوس تَتێن تِلکُن زیٛادٕ اَثَر۔[52][53] تَتھ سَباہَس مَنٛز گۆو کانٛگرٛیس تہٕ مُسلِم لیٖگَن مَنٛز لَکھنَو اِطِفاق، یَتھ مَنٛز آو ہیٛێنٛدؠن تہٕ مُسَلمانَن مَنٛز ایکَتا۔[53]

1916 اَس مَنٛز کَرِ تِلکَن تہٕ اینی بێسَنٹَن ہوم روٗلَس کِژھِ پانہٕ پانہٕ جَمٲژ شۆروٗ۔ نِہروٗ وَن کۆر پانَس دۄشوؠن مَنٛز بٔرتی مَگَر کٔر خاص کٔرِتھ بێسَنٹَس خٲطرٕ کٲم۔[54] تٔمؠ وۆن بێسَنٹَس مُتعلِق:

[اینی بێسَنٹ ہُنٛد] اوس مےٚ پؠٹھ لۄکچارَس مَنٛز سؠٹھا زیٛادٕ اَثَر... یێلہِ آس بہٕ سِیٲسی زِنٛدَگی یَس مَنٛز تێلہِ تہِ تِہُنٛد اَثَر روٗد۔

جوٗن 1917 اَس مَنٛز کۆر انٛگرٛیٖزی سَرکارَن بێسَنٛٹَس گِرَفتار۔ نِہروٗ تہٕ کانٛگرٛیس والؠن دِژ سَرکارَس دَمکی زِ اَگَر سَرکارَن ترٛوو نہٕ تَس جیلہِ تێلہِ گَژھِ اێحتِجاج شۆروٗ۔[47]

رولَٹ اؠکٹ (1917-1919) اؠڈِٹ

1917 اَس مَنٛز سَرکارَن کٔر اَکھ کٔمیٖٹی بُنؠ یاد یێمیُٛک مَقصَد اوس سَرکارَس مُخالفَتھ کَرَن والؠن لوٗکَن ہٕنٛدؠ سَوالُک حَل ژھانٛڈُن۔ کٔمیٖٹی یُک سَربَرٕ اوس سِڈنی رولَٹ تہٕ ناو روٗد "رولَٹ کٔمیٖٹی"۔تٔمیُٛک صَلاح اوس زِ صوٗبَن ہٕنٛدؠن سَرکارَن میلَن زیٛادٕ طاقَتھ۔ مَگَر یہِ اوس نہٕ گانٛدھی تہٕ کانٛگرٛیس لیٖڈرَن مَقبوٗل۔

فَرؤری 1919 اَس مَنٛز میٛوٗل عَوامَس بِلَن ہُنٛد مَتَن۔ یِمَن بِلَن لۆگ ناو "کرُٛہٕنؠ قونوٗن"۔ یَتھ پَتہٕ بَنیٛوو گانٛدھی مُلکَس مَنٛز اَکھ اَہَم رَہنُما۔ موتی لال نِہروٗ، جَواہرُن مول تہِ اوس یِمَو قونوٗنَن خٕلاف، تِکیٛازِ أسؠ تِم "غٲر قونوٗن قونوٗن"۔ گانٛدھی یَن وۆن زِ سَتیٛاگرَہ تٔحریٖک أس ضۆروٗری۔[55] توتہِ 18 مارٕچ 1919 اَس آۆن بَرطٲنوی سَرکارَن رولَٹ اؠکٹ۔[56]

غٲر تاوُن تٔحریٖک (1920-1922) اؠڈِٹ

1920 پؠٹھٕ 1922 تام کِس غٲر تعاوُن تٔحریٖکَس مَنٛزٕے نیُٛو نِہروٗ وَن گۄڈنٕچہِ لَٹہِ قومی آزٲدی تٔحریٖکَس مَنٛز اَکھ اَہَم حِصہٕ۔ [47] 20 دَسَمبَر 1920 کِس کانٛگرٛیس سَبایہِ مَنٛز آیہِ تٔحریٖک شۆروٗ کَرنہٕ، بَرطٲنوی حۆکوٗمتَس خٕلاف تہٕ خٔلیٖفہٕ سُنٛد طاقَتھ بَچاونہٕ۔[57]

حَوالہٕ اؠڈِٹ

  1. "Nehru." Random House Webster's Unabridged Dictionary. 2020. آرکایو کۆرمُت 5 مارٕچ 2016 بذریعہ ویے بیک مَشیٖن
  2. بَنَرجی، ایمبَر (2021-11-14). "A tryst with destiny: Jawaharlal Nehru's iconic speech on the eve of independence | News - Times of India Videos". The Times of India ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-16. Nehru was a central figure in India’s struggle against colonial rule. He was the principal leader of India’s independence movement during the 1930s to 40s.
  3. 3٫0 3٫1 3٫2 3٫3 "Jawaharlal Nehru | Biography, Significance, Family, Wife, Daughter, Death, & Facts | Britannica". www.britannica.com ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-13.
  4. "Constitution of India". www.constitutionofindia.net. Retrieved 2021-11-15.
  5. Education، Pearson. SSC topic-wise Previous Years Solved Papers General Awareness ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Pearson Education India. ISBN 978-93-5286-640-3.
  6. Maheshwari، Neerja (1997). Economic Policy of Jawaharlal Nehru ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Deep & Deep. ISBN 978-81-7100-850-6.
  7. NA، NA (2015-12-22). The Indian Nationalist Movement 1885-1947: Select Documents ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Springer. ص. 67. ISBN 978-1-349-86215-3.
  8. Kochar، R. C. (1997). Congress and Socialism: Economic Programmes and Policies ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Anamika Publishers & Distributors. ISBN 978-81-86565-24-7.
  9. Nanda، B. R. (1998-10-01). Jawaharlal Nehru: Rebel and Statesman. Oxford University Press. doi:10.1093/acprof:oso/9780195645866.003.0006. ISBN 978-0-19-564586-6.
  10. "Karachi Session of Congress 1931 - GKToday". www.gktoday.in. Retrieved 2021-11-17.
  11. "Karachi Congress Session'1931 • NeoStencil". NeoStencil ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Archived from the original on 2021-11-17. Retrieved 2021-11-17. آرکایو کۆرمُت 2021-11-17 بذریعہ ویے بیک مَشیٖن
  12. "In Prison - Nehru Portal, Nehru Memorial Museum & Library; Ministry of Culture, Government of India".
  13. "Shri Jawaharlal Nehru | Prime Minister of India". www.pmindia.gov.in. Retrieved 2021-11-09.
  14. نِہروٗ، جَواہَر لال (1946). دَ ڈِسکَوَری آف اِنڈیا ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). نٔو دِل: آکسفَرڈ یوٗنِوَرسِٹی پرٛیس.
  15. Nehru، Jawaharlal (2004). Glimpses of world history : being further letters to his daughter, written in prison, and containing a rambling account of history for young people. New Delhi: Penguin/Viking. ISBN 0-670-05818-1. OCLC 273059911.
  16. Nehru، Jawaharlal (1934). Glimpses Of World History.
  17. Nohlen، Dieter؛ Grotz، Florian؛ Hartmann، Christof (2001). Elections in Asia and the Pacific : a data handbook. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-924958-X. OCLC 48585734.
  18. Bhambhri، C. P.؛ Bhamberi، C. P. (1969). "NEHRU AND SOCIALIST MOVEMENT IN INDIA (1920-47)". The Indian Journal of Political Science. 30 (2): 130–148. ISSN 0019-5510.
  19. Desk، India TV News (2014-11-13). "Jawaharlal Nehru b'day spl: 10 facts to know about India's first Prime Minister". www.indiatvnews.com ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Archived from the original on 2021-02-05. Retrieved 2021-11-19.
  20. Haque، Affanul. "Non-Aligned Movement: Jawaharlal Nehru – The architect of India's foreign policy | India News - Times of India". The Times of India ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-17.
  21. politicalscience (2018-05-05). "Non-alignment Movement". Political Science ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-17.
  22. "World Mourns Nehru (1964) - YouTube". web.archive.org. 2021-07-31. Archived from the original on 2021-07-31. Retrieved 2021-11-12.CS1 مینٹ: باٹ: اَصٕل یو آر ایل نامعلوٗم پَتا (link)
  23. Guruswamy، Mohan (2021-11-02). "Mohan Guruswamy | Nehru vs Patel: On how to conciliate, and not divide". Deccan Chronicle ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-12. Nehru became PM because he was by far the Congress’ most popular politician, after Gandhiji. Nehru was the party’s star campaigner, captivating people with his soaring oratory and easy communication style in Hindustani.
  24. "Economic Policies of Jawaharlal Nehru". www.mapsofindia.com. Retrieved 2021-11-17. The economic policies of Jawaharlal Nehru have been subject to much controversy in the past few decades.
  25. بالاکرٕٛشنَن, پُلاپرٛٔ. "The economic consequences of Nehru [نِہروٗ سٕنٛدؠ اِقتِصٲدی نٔتیٖجٕہ]". دَ ہِندوٗ. https://www.thehindu.com/opinion/lead/the-economic-consequences-of-nehru/article6503716.ece. "The Nehru-Mahalanobis strategy had criticised even at the outset. I shall discuss two of the criticisms at this stage and turn to a third at a later stage. Thus, Vakil and Brahmananda argued that the Mahalanobis model neglected wage goods, being those consumed by workers who were the majority of the country." 
  26. دانٛتوالا، موہَن لال لَلُبھای (1964). "اِکانَمِک آیڈیولوجی آف جَواہَر لال نِہروٗ" (PDF). اِکانَمِک اینٛڈ پالِٹِکَل ویٖکلی: 4.
  27. Mukherjee، Aditya (2019-11-14). "Setting the record straight: Nehru and his policies shaped modern India and its economy". National Herald ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-17.
  28. "Pandit Jawaharlal Nehru the Architect of Modern India". World Polity. Retrieved 2021-11-09.
  29. "Jawaharlal Nehru: Architect of modern India". Hindustan Times ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). 2019-11-14. Retrieved 2021-11-09.
  30. "Nehru, the real architect of modern India". Deccan Chronicle ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). 2014-11-16. Retrieved 2021-11-09.
  31. "Children's Day India: Why is children's day celebrated in India -Know date, history & significance!". Jagranjosh.com. 2021-11-14. Retrieved 2021-11-17.
  32. "Happy Children's Day 2021: History, Significance, Importance and all you need to know about 'Bal Diwas' - Times of India". The Times of India ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-11-17.
  33. "Children’s Day celebrated". دٔ ہِندوٗ. 2015-11-17. https://www.thehindu.com/news/cities/Thiruvananthapuram/childrens-day-celebrated/article7886449.ece. 
  34. "Jawahar Lal Nehru: Top 10 facts about Chacha Nehru - Times of India". The Times of India. Retrieved 2021-11-11.
  35. 35٫0 35٫1 نِہروٗ 1936.
  36. 36٫0 36٫1 Gokhale، Balkrishna Govind (1978). "Nehru and History". History and Theory. 17 (3): 311–322. doi:10.2307/2504742. ISSN 0018-2656.
  37. "Jawaharlal Nehru (1889-1964)". www.theosophyforward.com. 2018-09-21. Retrieved 2021-11-12.
  38. Sridhar، Asha (2011-05-10). "Memories of Madras – The Society and the city". دٔ ہِندوٗ. Retrieved 2021-11-12. The Society had many eminent people as its members in those days. Jawaharlal Nehru, in his younger days, was a member and his daughter, Indira Gandhi, took interest in it.
  39. Nanda، B. R. (2008). The Nehrus : Motilal and Jawaharlal (New ed.). New Delhi: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-569343-0. OCLC 221963454.
  40. مورایس 2007, ص. 46:There was much to attract him elsewhere. Nehru traces the beginnings of his interest in socialism to his Cambridge days when the Fabianism of Shaw and the Webbs attracted him, but he confesses that his interest was academic. He was also drawn by the intellectual liveliness of Bertrand Russell and John Maynard Keynes many of whose lectures he attended although his own university curriculum was scientifc, not economic..
  41. مِسرا 1995, ص. 53-54: In his letter written to Shaw on 4 September 1948, Nehru acknowledged Shaw's infuence on him. One of the passages of the letter read, “Forty years ago. when I was eighteen and under-graduate at Cambridge, I heard you address a meeting there (Shaw's lecture on 24 October. 1907 on "Socialism and the University Man"). I have not seen you again since then, nor have I written to you. But, like many of my generation, we have grown up in company with your writings and books. I suppose a part of myself such as I am today, has been moulded by that reading. I do not know if that would do you any credit..
  42. مِسرا 1995, ص. 49-50 Decidedly the atmosphere was not intellectually stimulating and a sense of the utter insipidity of life grew upon me..
  43. مورایس 2007, ص. 49: "It appeared to him to be more of a social gathering than a political assembly. "Very much an English-knowing upper-class affair" was his verdict".
  44. Edu، World History (2021-11-26). "Jawaharlal Nehru: Biography, Quick Facts, and Major Achievements". World History Edu ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-12-21.
  45. تھَروٗر، شَشی (2021-11-13). "The enduring relevance of Nehru's legacy". دَ ہِندوٗ. Archived from the original on 2021-11-14. Retrieved 2021-12-21.
  46. پَلَت، مادھَوَن (2021-12-20). "Nehru: In the spirit of revolution". دَ ہِندوٗ.
  47. 47٫0 47٫1 47٫2 47٫3 47٫4 مورایس 2007.
  48. "satyagraha | philosophy | Britannica". www.britannica.com ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-12-13.
  49. آرگۆو، ڈینِیَل (June 1964). The Ideological Differences between Moderates and Extremists in the Indian National Movement with Special Reference to Surendranath Banerjea and Lajpat Rai 1885-1919 (PDF) (PhD thesis). University of London School of Oriental and African Studies. ص. 266.
  50. Shukla، Vivek (2017-05-27). "Crumbling Haksar Haveli, Delhi-6: Where Nehru Went to Marry Kamala". TheQuint ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2021-12-28.
  51. "Nehru Gave Up Life Of Ease, Wealth". وِنڈسَر سٹار: pp. 24. 1964-05-27. https://news.google.com/newspapers?id=tzA_AAAAIBAJ&pg=4355,5162968&dq=kamala+nehru. 
  52. مِسرا 1995.
  53. 53٫0 53٫1 مورایس 2007, ص. 49.
  54. مورایس 2007, ص. 51.
  55. مورایس 2007, p. 55.
  56. "Rowlatt Acts | 1919, India | Britannica". www.britannica.com ( اَنگیٖزۍ زَبانہِ مَنٛز). Retrieved 2022-03-10.
  57. NCERT (2011). India and the contemporary world-II : Textbook in history for class X. New Delhi: NCERT. ISBN 81-7450-707-8. OCLC 750383036.

کِتابہٕ اؠڈِٹ